Over mijn ervaring als muziektherapeut bij een gesloten instelling voor mensen met een licht verstandelijke handicap en een zware gedragsstoornis en/of een psychiatrische stoornis. Zoals mijn stagebegeleider omschreef: “Dom, gek en agressief”.
Voorjaar 2006
EEN BIJZONDERE ONTMOETING – deel 1
Sanna* kwam vandaag precies 8 maanden geleden bij mij in therapie. Een jonge vrouw van dezelfde leeftijd als ik. Grote bruine ogen, lang donker haar en wat later bleek; een prachtige stem. Toen Sanna werd opgenomen gedroeg ze zich onvoorspelbaar. Ze verkeerde in psychotische toestand. Hierdoor begon zij bijvoorbeeld uit het niets te schreeuwen, hard met haar hoofd ergens tegenaan te bonken en op sommige momenten zomaar woest al haar kleding uit te trekken. Ondanks dat ze tenger was, kostte het de begeleiding moeite om haar in bedwang te houden en om haar te kalmeren. Sanna was een gevaar voor zichzelf en haar omgeving. Vele uren bracht ze in de separeercel door om tot rust te komen. Naakt, zodat ze zichzelf niet kon beschadigen, in een witte kamer met een klein raampje en een hoog plafond. Niets meer dan een witte leegte om haar heen.
Een aantal cliënten vragen om de separeercel op momenten dat ze onrust ervaren. Ze voelen bijvoorbeeld een psychotische aanval opkomen. In de prikkelarme separeer komen zij tot rust. Sanna moest regelmatig gedwongen in de separeercel. Als bescherming voor haar zelf en haar omgeving. Zij leek zichzelf volledig kwijt te zijn.
Muziektherapie
Sanna lag een groot deel van de dag op bed en was niet in contact met de wereld om haar heen. Ze had een jaar lang receptieve muziektherapie gekregen van mijn voorganger. De muziektherapeut ging naar haar toe en speelde gitaar of liet muziek horen. Sanna’s ademhaling werd dan rustiger. Een moment van contact door middel van muziek. Aan Sanna’s lichaamsuitdrukking was niet te zien wat er in haar om ging. Een lege blik. In sommige culturen zou haar toestand beschreven worden alsof zij bezeten was. Zonder aanwijsbare reden kon Sanna gaan schelden, hard gaan huilen, agressief worden en haar haren uit haar hoofd trekken. Voorzichtigheid werd geboden en daarom stond de deur van haar kamer naar de gang van de afdeling tijdens muziektherapie altijd open.
De eerste stappen
Toen ik begon met het geven van muziektherapie haalde ik Sanna op en bracht haar terug naar haar kamer. Samen liepen we naar het gebouw waar o.a. muziek-, drama- en de psychomotorische therapie wordt gegeven. Een groot wit monumentaal pand, daterend uit begin 1900, op het terrein van een grote GGZ organisatie. Met de toenmalige inzichten in de psychiatrie werd er voornamelijk gebouwd op de hei tussen de bossen. Op dit terrein wonen ‘gekke’ mensen. Van peuter tot demente bejaarde, van borderliner tot autist. Voor elke doelgroep een eigen kliniek. Omringt door een hek zodat de kans op uit- (of in)breken zo klein mogelijk is. Want ja, je zou ze maar tegen het lijf lopen, één van de Sanna’s die deze wereld telt. Je bent in de supermarkt en een vreemde vrouw begint je zomaar uit te schelden, de haren uit haar hoofd te trekken of ander verward gedrag te vertonen. Naast de schappen van het waspoeder, de toiletrollen en de tandpasta’s… Of…
Je zou maar zelf zo iemand zijn.
Klik hier voor het vervolg: Een bijzondere ontmoeting 2/3
* Naam is gefingeerd.
Sanna kreeg het eerste jaar receptieve muziektherapie. Hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder legt in dit filmpje uit wat er met het brein gebeurt als je muziek luistert.